Museumgemaal De Hoogte
Vechten tegen het water
De bewoners van Oldambt vechten al eeuwen tegen het water. De Dollard stroomde in en uit, totdat kloosterlingen dijkjes opwierpen. Zij sloegen daarmee twee vliegen in een klap: stukje bij beetje werd land drooggelegd en het overtollige water kon via slootjes weg. Alleen bleven doorbraken en overstromingen het gebied steeds weer teisteren. In het begin van de negentiende eeuw zette begon de bouw van windmolens, ook in Oldambt. Rond 1850 draaiden daar maar liefst 32 windmolens.
Van wind naar stoom
Na de windmolen kwam het stoomgemaal. Het eerste stond in 1878 in de Westerse Molenpolder bij Nieuw Scheemda. Daarna volgden er meer, de een nog groter dan de ander. Want in die tijd was een stoomgemaal echt een paradepaardje. Daar kon je mee pronken en elkaar de loef mee afsteken. In 1892 bouwde architect P.G. Cremer samen met aannemer J. van Zuilen uit Nieuwolda voor 6909 gulden een stoomgemaal in opdracht van het toenmalige Waterschap De Hoogte. Het was De Hoogte, een ‘dik’ gemaal en de trots van het bestuur. Het te bemalen gebied was zo’n 510 hectaren groot. Het gemaal kon 58 kubieke meter per minuut verstouwen, tien kubieke meter meer dan noodzakelijk.
Van stoom naar stroom
De Hoogte maalde tot 1920 op stoom. Op de vergadering van 8 april besloten de leden het gemaal van een elektrische installatie te voorzien, In 1920 werd de stoomaandrijving vervangen door elektrische aandrijving, fabrikaat van “Het Landbouwhuis” in Sneek. In 1942 werd de vijzel vervangen door een door de firma Spaans vervaardigd exemplaar met een capaciteit van 40 m3/min.
De Bronsmotor in het gemaal is een 3 cilinder van het type EA. Dit type was in 1, 2, 3 en 4 cilinders verkrijgbaar. De dieselmotor van het gemaal lag vier jaar als ‘oud vuil’ op het erf van de firma Telkamp in Woldendorp. De Stichting Nieuwolda kwam voor een prikje in het bezit van de motor. Die werd vervolgens helemaal opgeknapt in de werkplaats van wat toen nog Waterschap Duurswold was. Dit waterschap bezat ook nog luchtketels en een compressor uit in 1970 gesloopte gemalen. De drijvende kracht achter de restauratie van de motor was de heer Rollema, .een expert op het gebied van dieselmotoren. Hij verzamelde al jaren onderdelen uit oude gemalen. Mede daarmee maakte hij – deels in diensttijd, deels in zijn eigen tijd – de installatie in het gemaal weer tot een passend geheel.
Het gemaal is tot de buitengebruikstelling in 1976 in ongewijzigde vorm in gebruik geweest. Na een periode van verval werd het gemaal opnieuw opgebouwd en voorzien van een Brons motor, bouwjaar 1935. Het gemaal werd in 1986 geheel gerestaureerd opgeleverd en wordt nu als museumgemaal beheerd door de Stichting Nieuwolda. De stichting beheert ook De Dierenborg en Het Veldje.
Trouwen in het gemaal?
Nog voor de verschillende gemeentelijke herindelingen werd Museumgemaal De Hoogte aangewezen als trouwlocatie. Het toenmalige bestuur kwam op het idee om een uit de tijd geraakt gebruik van honderden jaren oud weer nieuw leven in te blazen: het gebruik van een hensbeker.
Tot in de 18e eeuw was het gebruikelijk dat een feestelijke bijeenkomst op waterstaatkundig terrein door het bestuur van zijlvesterijen werd beklonken met een dronk uit de hensbeker. Hensbekers zijn prachtig versierde bekers, vaak gemaakt van zilver of goud en soms voorzien van wapens van de notabelen die deel uitmaakten van het bestuur van de zijlvesterijen. Het oude gebruik werd in de moderne huwelijksceremonies in het gemaal ingepast. Als aandenken kreeg het paar een miniatuurbekertje mee met daarin de datum van het huwelijk gegraveerd.
Je kunt nog steeds trouwen in het gemaal! Neem contact op met mevrouw P. van Corbach via de chatknop rechtsonder in beeld. Prijzen in overleg.
Vergaderen in het gemaal?
We hebben in het gemaal een vergaderzaal voor maximaal 20 personen. Wil je eens op een andere plek vergaderen? Kom bij ons!
Voor de prijs hoef je het niet te laten. Gemiddeld komt die neer op ca. 35 euro per persoon, inclusief koffie en thee. Omdat we met vrijwilligers werken, kunnen we de kosten laag houden. We overleggen graag met je over de mogelijkheden en bijbehorende prijzen. Laat een bericht achter met de chatknop rechtsonder en we nemen zo snel mogelijk contact met je op.